Wielu Polaków w związkach małżeńskich mieszka za granicą – niektórzy od lat. Czasem jednak przychodzi taki czas, że niektórzy decydują się na rozwód. Zastanawiają się wówczas, w jakim kraju się rozwodzić, czy możliwy jest rozwód Polaków mieszkających za granicą oraz rozprawa rozwodowa online.
Jedno jest pewne – jeśli oboje małżonkowie mają obywatelstwo polskie, to zawsze możliwy jest rozwód w Polsce przed polskim sądem, nawet gdy od lat mieszkają oni w innym kraju.
A dlaczego w ogóle przeprowadzać rozwód w Polsce, a nie za granicą? Często jest tak, że rozwód Polaków mieszkających za granicą przed polskim sądem jest po prostu prostszy tzn. przepisy kraju zamieszkania są dużo mniej korzystne i rygorystyczne dla małżonków niż te w Polsce (np. konieczna długotrwała separacja). Poza tym rozwód w Polsce mieszkając za granicą może być dużo tańszy za lub też małżonkowie nie znają biegle języka obcego i czuliby się dużo mniej komfortowo przed zagranicznym sądem.
Rozwód w Polsce mieszkając za granicą
Możliwy jest więc co do zasady rozwód w Polsce mieszkając za granicą, jednak każda sytuacja wymaga analizy – poza oczywiście tą opisaną powyżej, w której oboje małżonkowie mają polskie obywatelstwo. Wtedy zawsze otwarta jest droga sądowa w Polsce.
Sprawę o rozwód (dokładniej o rozwiązanie małżeństwa przez rozwód) można skierować do sądu polskiego jeszcze w następujących przypadkach:
- pozwany małżonek ma miejsce zamieszkania lub miejsce stałego pobytu w Polsce lub
- oboje małżonkowie mieli miejsce zamieszkania lub miejsce stałego pobytu w Polsce, jeżeli jedno z nich dalej ma miejsce zamieszkania lub miejsce stałego pobytu w Polsce lub
- małżonek występujący o rozwód co najmniej od roku bezpośrednio przed skierowaniem sprawy do sądu ma miejsce mieszkania lub miejsce stałego pobytu w Polsce lub
- małżonek występujący o rozwód jest obywatelem polskim i co najmniej od sześciu miesięcy bezpośrednio przed skierowaniem sprawy do sądu ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Polsce
Rozwód w Polsce mieszkając za granicą jest możliwy m.in. wtedy, gdy oboje małżonkowie mają obywatelstwo polskie. Wtedy zawsze możliwy jest rozwód w Polsce przed polskim sądem, nawet gdy małżonkowie od lat mieszkają oni w innym kraju.
Trzeba natomiast podkreślić, że jeżeli oboje małżonkowie mają obywatelstwo polskie i mieszkają również w Polsce, wówczas jedynie właściwym sądem do przeprowadzenia sprawy rozwodowej jest sąd polski. Nie ma tu możliwości wyboru pomiędzy sądem polskim a sądem państwa obcego.
Rozwód w Polsce z obcokrajowcem
Możliwy jest również rozwód w Polsce z obcokrajowcem, a nawet jeśli oboje małżonkowie nie mają obywatelstwa polskiego. Ma to miejsce szczególnie wtedy, jeśli pozwany małżonek-obcokrajowiec ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Polsce lub gdy oboje małżonkowie-obcokrajowcy mają miejsce zamieszkania lub miejsce stałego pobytu w Polsce. Dodatkowo należy wspomnieć, że polski sąd będzie właściwy, jeśli małżonek wnoszący o rozwód co najmniej od roku przed wszczęciem postępowania ma miejsce zamieszkania lub miejsce stałego pobytu w Polsce, a w przypadku, gdy ma obywatelstwo polskie, to wystarczy przynajmniej półroczny okres zamieszkiwania w Polsce.
Warto jednak wcześniej skonsultować się w tej sprawie – porady prawnej udzieli Ci radca prawny lub adwokat od spraw rozwodowych. Trzeba bowiem wiedzieć, że Polska ma również podpisane umowy odnośnie do kwestii rozwodów i prawa rodzinnego z niektórymi krajami i powyższe kwestie mogą być inaczej uregulowane.
Rozwód w krajach Unii Europejskiej – Bruksela II ter
Małżonkowie, którzy mają różne obywatelstwo lub mieszkają w różnych państwach Unii Europejskiej, bądź mieszkają w państwie unijnym, którego nie są obywatelami, mogą się zdecydować na rozwód na terenie Unii Europejskiej. Rozwód w Polsce mieszkając za granicą na terenie Unii Europejskiej jest więc możliwy. Stosuje się tu rozporządzenie Rady Unii Europejskiej 2019/1111 (tzw. Bruksela II ter), które szczegółowo określa właściwość terytorialną (państwową) sądu, mogącego udzielić określonym małżonkom rozwodu. Przykładowo Polacy, którzy mieszkają we Francji, mogą się rozwodzić we Francji przed francuskim sądem. W dalszym ciągu obowiązuje tu jednak zasada, z której wynika, że małżonkowie z polskim obywatelstwem mogą wnosić o rozwód przed polskim sądem nawet w przypadku, gdy nie mieszkają w Polsce.
Trzeba jednak pamiętać, że na terenie Unii Europejskiej obowiązuje też zasada „kto pierwszy, ten lepszy”. Przykładowo Polacy, mieszkający we Francji, mogą wnieść pozwy o rozwód w różnych krajach – żona we Francji, a mąż w Polsce. Oba sądy byłyby co do zasady właściwe, dlatego też znaczenie będzie miało to, przed którym sądem najpierw wniesiono pozew. Jeśli w Polsce, to sądem właściwym do rozpoznawania sprawy rozwodowej będzie sąd polski. Jednak sprawy małoletnich dzieci małżonków, takie jak władza rodzicielska, alimenty, kontakty, powinny być rozpoznawane przez sąd francuski, ponieważ dzieci tam właśnie mieszkają. Może więc dojść do sytuacji, w której o samym rozwiązaniu małżeństwa przez rozwód będzie orzekał sąd polski, a o wszystkich kwestiach związanych z dziećmi będzie orzekał sąd francuski.
Na terenie Unii Europejskiej obowiązuje zasada „kto pierwszy, ten lepszy”. Przykładowo Polacy, mieszkający we Francji, mogą wnieść pozwy o rozwód w różnych krajach – żona we Francji, a mąż w Polsce. Znaczenie będzie miało to, przed którym sądem najpierw wniesiono pozew.
W tych przypadkach również warto się wcześniej skonsultować – porady prawnej udzieli Ci radca prawny lub adwokat od spraw rozwodowych.
Rozwód Polaków mieszkających za granicą – jak zacząć?
Rozwód Polaków mieszkających za granicą rozpoczyna się od złożenia pozwu o rozwód do właściwego sądu. Więcej o tym, jak przeprowadzić szybki rozwód krok po kroku, jak się przygotować do rozwodu, ile trwa rozwód przeczytasz w naszym innym artykule. Sprawy rozwodowe rozpoznawane są w Polsce przez sądy okręgowe. Pozew wnosi się do sądu, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania. Jeśli ta przesłanka nie występuje, to bierze się pod uwagę sąd miejsca zamieszkania pozwanego. W przypadku, gdy i ta przesłanka nie występuje (bo np. pozwany mieszka za granicą), to wtedy właściwy jest sąd miejsca zamieszkania powoda, czyli osoby wnoszącej pozew o rozwód.
Jeżeli oboje małżonkowie nie mieszkają w Polsce, a sprawę rozwodową może rozpoznać sąd polski, wówczas należy uzyskać oznaczenie sądu właściwego przez Sąd Najwyższy. Nie robi się tego samodzielnie – występuje o to sąd okręgowy, do którego wniesiono pozew o rozwód.
Właściwość polskiego sądu okręgowego do sprawy rozwodowej oznacza się następująco:
- tam, gdzie małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania
- tam, gdzie pozwany ma miejsce zamieszkania
- tam, gdzie powód (wnoszący o rozwód) ma miejsce zamieszkania
- oznaczenia właściwego sądu dokonuje Sąd Najwyższy
Warto wspomnieć, że Sąd Najwyższy bierze zazwyczaj pod uwagę to, gdzie małżonkowie brali ślub i wskazuje właściwy sąd w tym okręgu. Może kierować się jednak także innymi przesłankami np. gdzie małżonkowie ostatnio wspólnie mieszkali w Polsce, szczególnie jeśli mają tam mieszkanie lub gdzie mieszkają członkowie ich rodziny, szczególnie jeśli mieliby oni zeznawać w sprawie rozwodowej. Jeśli oboje mieszkacie za granicą, a zależy Ci na konkretnym sądzie okręgowym, to musisz szczegółowo to uzasadnić w pozwie.
Jeżeli sąd polski może rozpoznać sprawę o rozwód, a oboje małżonkowie mieszkają za granicą, to właściwy Sąd Okręgowy w Polsce musi wskazać Sąd Najwyższy.
Rozprawa rozwodowa online
Wielu naszych klientów pyta „czy muszę przyjeżdżać do Polski na rozprawę rozwodową„. Nie ma na to pytanie jednej właściwej odpowiedzi. Od kilku lat, ze względu na ochronę zdrowia, odbywają się rozprawy zdalne, czyli jest możliwa rozprawa rozwodowa online. Bardzo upraszczało to i przyśpieszało to postępowanie. Nie bez znaczenia były również kwestie finansowe, z uwagi na brak konieczności przyjazdu do Polski z odległych zakamarków Europy lub globu. Od marca 2024 roku nie będzie to już takie proste – w sprawach rozwodowych możliwość łączenia się online z salą rozpraw polskiego sądu z dowolnego miejsca na świecie będzie uzależniona od zgody sądu, a ponadto musi w istotny sposób przyspieszyć rozpoznanie sprawy lub przyczynić się znacznie do zaoszczędzenia kosztów.
Sprawy rozwodowe są z mocy prawa rozpoznawane przy drzwiach zamkniętych. Oznacza to, że biorą w nich udział tylko określone osoby, nie ma w nich publiczności. Gdy małżonkowie łączyli się online z salą sądową, to nie było możliwości zweryfikowania, czy przypadkiem ktoś jednak nie siedzi za kamerą i nie przysłuchuje się przebiegowi sprawy. Pozostanie możliwość połączenia się zdalnego z sądem prowadzącym sprawę, jednak będzie to możliwe z siedziby innego sądu i to w sposób oficjalny – przykładowo sprawa będzie toczył się przed Sądem Okręgowym w Rzeszowie, ale małżonek będzie mógł zeznawać online, będąc na sali sądowej w Sądzie Rejonowym w Szczecinie. Zobaczymy jak będzie kształtowała się przyszłość rozpraw rozwodowych online – być może dojdzie do kolejnych zmian w prawie.
Niestety od marca 2024 roku rozprawa rozwodowa online nie będzie już możliwa w takim kształcie, jak dotychczas – zakończy się możliwość łączenia online z salą rozpraw z dowolnego miejsca na świecie.
Trzeba również zaznaczyć, że nie musisz przyjeżdżać z zagranicy na każdą rozprawę do Polski. Warto mieć jednak wówczas na miejscu radcę prawnego lub adwokata, który będzie bronił Twoich interesów.
Rozwód bez przesłuchania strony
Rozwód w Polsce mieszkając za granicą wiąże się z pewnymi obowiązkami. Jeżeli wnosisz do sądu o rozwód i nie stawisz się na pierwszą rozprawę (bez uzasadnionej przyczyny), to sprawa zostanie zawieszona, chyba że działa za Ciebie radca prawny lub adwokat. Generalnie musisz stawić się na rozprawę wtedy, gdy sąd wezwie Cię do osobistego stawiennictwa. Podczas pozostałych rozpraw Twoich interesów będzie bronił radca prawny lub adwokat.
W sprawach rozwodowych sąd zawsze musi przeprowadzić dowód z przesłuchania stron. Jednakże z ważnych przyczyn sąd może poprzestać tylko na przesłuchaniu jednego z małżonków (np. gdy drugi małżonek jest obłożnie chory, mieszka za granicą). Zdarza się jednak, że niektórzy sędziowie chcą przesłuchać obie strony i wówczas raczej wskazany jest przyjazd na rozprawę. Wielokrotnie jednak sprawy naszych klientów kończyły się wydaniem wyroku rozwodowego bez ich przesłuchiwania, szczególnie wtedy, gdy osoby takie mieszkały daleko od Polski, a drugi małżonek stawił się w sądzie i został przesłuchany.
Radca prawny rozwód Katowice, adwokat rozwód Katowice
Rozwód Polaków mieszkający za granicą jest kwestią dosyć skomplikowaną pod względem formalnym. Przede wszystkim należy ustalić, czy polski sąd będzie mógł w danym przypadku rozpoznać pozew o rozwód, a jeśli tak, to pozostaje jeszcze kwestia tego, który sąd okręgowy zajmie się sprawą. Radca prawny lub adwokat od spraw rozwodowych z pewnością pomoże Ci ustalić wszystkie te kwestie, przygotuje za Ciebie pozew, będzie odbierał całą korespondencję z sądu, a co najważniejsze – będzie Cię reprezentował na rozprawie. Możesz uniknąć dzięki temu przykładowo zawieszenia postępowania.
Szybki rozwód Katowice, rozwód bez rozprawy, rozwód u mediatora
Osoby, które interesuje rozwód Polaków mieszkających za granicą, chciałyby zwykle przeprowadzić szybki rozwód, rozwód bez rozprawy, rozwód u mediatora. W internecie pojawia się wiele informacji na ten temat, jednak niektóre z nich wprowadzają w błąd. Jeśli chcesz się upewnić, czy taki szybki rozwód z formalną tylko rozprawą jest możliwy, to zapoznaj się z naszym innym artykułem.
